 |
 |
||||||
 |
 |
||||||
 |
 |
 |
|||||
Stanisław Lem – 99. rocznica urodzin
Jego debiutem książkowym była wydana w 1951 roku powieść Astronauci. Kolejne powieści fantastyczno-naukowe jego autorstwa to: Obłok Magellana (1955), Eden (1959), Pamiętnik znaleziony w wannie (1961), Powrót z gwiazd (1961), Solaris (1961), Niezwyciężony (1964), Głos Pana (1968), Wizja lokalna (1982), Fiasko (1987) i Pokój na Ziemi (1987). Był również autorem trylogii Czas nieutracony (1955) oraz cyklu groteskowych opowiadań fantastyczno-naukowych: Dzienniki gwiazdowe (1957), Księga robotów (1961), Bajki robotów (1964), Cyberiada (1965), Opowieści o pilocie Pirxie (1968). Napisał recenzje nieistniejących książek (Doskonała próżnia, 1971), a także wstępy do nieistniejących dzieł (Wielkość urojona, 1973). Jest autorem zbiorów esejów, felietonów i publicystyki literackiej, w tym: Wejście na orbitę (1962), Summa technologiae (1964), Filozofia przypadku (1968), Fantastyka i futurologia (1970), Rozprawy i szkice (1975).
Jego twórczość porusza tematy takie jak: rozwój nauki i techniki, natura ludzka, możliwość porozumienia się istot inteligentnych czy miejsce człowieka we Wszechświecie. Dzieła Lema zawierają odniesienia do stanu współczesnego społeczeństwa i refleksje naukowo-filozoficzne na jego temat.
Jest najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem, a w pewnym okresie był najbardziej poczytnym nieanglojęzycznym pisarzem SF, mimo małego odbioru w Stanach Zjednoczonych. Jego książki przetłumaczono na ponad 40 języków, osiągnęły łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy.
Otrzymał kandydaturę do literackiej Nagrody Nobla. Ostatecznie przyznano ją jednak Czesławowi Miłoszowi w 1980 r.
Był odznaczony między innymi medalem „Gloria Artis" i najwyższym polskim odznaczeniem państwowym Orderem Orła Białego. Jego nazwiskiem nazwano planetoidę oraz pierwszego polskiego satelitę naukowego.
Książki, opowiadania i pomysły Stanisława Lema stanowiły podstawę wielu adaptacji filmowych i telewizyjnych. Książki Lema przyciągały twórców filmowych głównie ze względu na to, że udało mu się stworzyć jedną z najoryginalniejszych w światowej literaturze postaci Innego, a dodatkowo ukazać dramat jego poznania. Znany był jednak z krytycznych sądów o adaptacji swojej literatury. Niezadowolony był nawet z tych najbardziej znanych i powszechnie docenianych. Skrytykował Solaris (1972) rosyjskiego reżysera Andrieja Tarkowskiego (film zdobył Nagrodę Specjalną Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes), gdyż pisarzowi brakowało ukazania widoku planety, irytowało go pominięcie większości dylematów naukowych, dodanie nowych postaci i skupienie się na wyrzutach sumienia głównego bohatera niczym w Zbrodni i karze. Nie przekonała go też wizja Szpitalu przemienienia (1978) w reżyserii Edwarda Żebrowskiego oraz Solaris (2002) amerykańskiego reżysera Stevena Soderbergha z George'em Clooneyem w roli głównej. W pełni zaaprobował jedynie Przekładaniec (1968) w reżyserii Andrzeja Wajdy z Bogumiłem Kobielą w roli głównej, do którego sam napisał scenariusz.
W powieściach i opowiadaniach fantastycznonaukowych Lem rozwinął do perfekcji klasyczne tematy tego gatunku:
- podróże kosmiczne i kontakty z pozaziemskimi formami życia - Eden, Niezwyciężony, Solaris, Fiasko;
- cywilizacyjne trendy rozwojowe - Wizja lokalna, Pokój na Ziemi;
- specyfika odkrycia naukowego i filozofia nauki - Dzienniki gwiazdowe, Cyberiada, Głos Pana;
- rola przypadku w obrazie rzeczywistości - Śledztwo, Katar;
- antyutopijne wizje społeczne i krytyka totalitaryzmów - Dzienniki gwiazdowe, Eden, Pamiętnik znaleziony w wannie, Powrót z gwiazd, Cyberiada, Wizja lokalna;
- sztuczna inteligencja - Dzienniki gwiazdowe, Bajki robotów, Niezwyciężony, Cyberiada, Maska, Golem XIV.
Bohaterowie beletrystyki Lema to najczęściej indywidualiści i samotnicy. Do najbardziej znanych należą:
- lekarz Stefan Trzyniecki - Szpital Przemienienia;
- gwiezdny podróżnik Ijon Tichy - Dzienniki gwiazdowe, Kongres futurologiczny, Wizja lokalna, Pokój na Ziemi;
- profesor Tarantoga - Dzienniki gwiazdowe, Noc księżycowa, Powtórka, Pokój na Ziemi;
- astronauta Pirx - Opowieści o pilocie Pirxie, Fiasko;
- konstruktorzy Trurl i Klapaucjusz - Cyberiada;
- szaleni naukowcy, nawiedzeni amatorzy - Przyjaciel, Formuła Lymphatera, Ze wspomnień Ijona Tichego I-IV, Doktor Diagoras, Prawda;
- porucznik Gregory - Śledztwo;
- astronauta Hal Bregg - Powrót z gwiazd;
- psycholog Kris Kelvin - Solaris;
- nawigator Rohan - Niezwyciężony;
- matematyk Piotr Hogarth - Głos Pana;
- astronauta Marek Tempe - Fiasko.
źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Stanis%c5%82aw_Lem
Polecam Czytelnikom obejrzenie dokumentu Borysa Lankosza, zamieszczonego na kanale „Arte", pt. „Stanisław Lem - autor Solaris". Jest to „próba uchwycenia fenomenu Stanisława Lema jako pisarza i myśliciela wykraczającego intelektualnymi horyzontami poza epokę i realia kraju, w którym przyszło mu żyć".
źródło: https://www.arte.tv/pl/videos/060197-000-A/stanislaw-lem/
Biblioteka Pedagogiczna w Siedlcach oraz jej filie posiadają w swoich zbiorach bogaty wybór książek Stanisława Lema. Mamy także wiele opracowań o pisarzu i jego twórczości. Są to oprócz dokumentów książkowych, również artykuły w czasopismach, filmy, audiobooki. Zapraszamy wszystkich do korzystania z nich. Polecam Czytelnikom sięgnięcie do pisarstwa Stanisława Lema, które pomimo upływu lat staje się coraz bardziej aktualne.
Z nowszych publikacji, które posiadamy w bibliotece, polecam książkę „Boli tylko, gdy się śmieję...: listy i rozmowy" autorstwa Stanisława Lema, Ewy Lipskiej i Tomasza Lema. Wydana została w Krakowie w 2018 roku przez Wydawnictwo Literackie. Godna uwagi jest także biografia pisarza napisana przez Wojciecha Orlińskiego pt. „Lem : życie nie z tej ziemi" (Wołowiec : Wydawnictwo Czarne ; Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2017).
 |  |
Na stronie biblioteki umieszczona jest bibliografia o Stanisławie Lemie. Można się tam zapoznać szczegółowo z dokumentami, jakie posiadamy w bibliotece, o pisarzu i jego twórczości.
Oprac. Anna Stefaniak